مشورت در اسلام
مقدمه:
«مشورت» و «هم اندیشی» یكی از اركان اصلی نیل به حقایق و واقعیات و راهی مطمئن برای جلوگیری از خطا و اشتباه و تثبیت حركت انسان ها در جهت تأمین نیازهای فردی و اجتماعی است كه تمام افراد جامعه انسانی بدان سخت نیازمندند. انسان همواره در زندگی با مجموعه مسائلی روبه رواست كه در آن ها بیندیشد، موفقیت بیشتری كسب خواهد كرد. گرچه انسان پیش از انجام هر كار، ابتدا به كمك عقل طرحی برای نحوه اجرای آن تهیه می كند، اما تردیدی نیست كه این اندازه طراحی و تدبیر برای اداره كامل یك زندگی كافی نیست.
از این روست كه آدمی به تفكر و تجربه دیگران نیاز پیدا می كند تا بتواند به یك طرح هماهنگ تر و جامع تر دسترسی یابد و جهت گیری های اساسی خود را در زندگی تعیین نماید. اصولاً انسان به تنهایی قادر نیست همه ابعاد یك موضوع را بكاود و مصالح و مفاسد آن را تشخیص دهد در این مواقع مشورت و هفكری به كمك او آمده و دورنمایی از واقعیت را برایش ترسیم می كند، آیاتی از قرآن مجید و روایاتی از پیامبر مكرم (ص) و سخنان ائمه اطهار (ع) همگی گواه این ادعا می باشد.
مولای متقیان در كلامی گهربار مشورت و هم اندیشی را مشاركت در خرد دیگران شمرده و فرموده اند:«هر كه استبداد در رأی داشته باشد، هلاك می شود و هر كه به مشورت دست زند، خود را در عقل مردمان شریك ساخته است»
تاریخ و تمدن اسلامی گواهی می دهد كه هیچ خردمندی با نظر جمع و شورا مخالفت نكرده و نمی كند، زیرا خرد او اجازه مخالفت با عقل جمعی را به او نمی دهد. مردم نیز این نوع مخالفت ها را نمی پسندند و اگر كسی در هر عصری با نظر جمع مخالفت كنند، نه تنها مردم آن عصر بلكه آیندگان نیز در خردمندی او شك و شبهه می كنند.
بی تردید هم اندیشی از نعمت های برجسته ای است كه انسان را بر دیگر موجودات برتری داده و كاستی های روحی و جسمی او را جبران كرده و از نارسایی ها، كجی ها و لغزش هایش جلوگیری می كند. از این رو، آنان كه پیش از انجام هر كاری مشورت و همفكری می كنند، كمتر دچار خطا و در نتیجه پشیمانی شده و همواره در مسیر روشن و معلوم حركت می كنند.
مشوردت ادراك و هوشیاری دهد عقل ها مر عقل را یاری دهد
با نیم نگاهی به گذشته، تجربه تاریخی بشر نشان می دهد كه تمامی لغزش ها و انحراف های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... معلول ناآگاهی است و هرچه ابعاد این جهل بیشتر باشد، میزان لغزش نیز افزون تر خواهد بود. به همین جهت، نقش مشورت در این میان به عنوان عاملی بازدارنده و مطمئن برای رهایی و دوری از جهل، غرور، استبداد و ناهنجاری ها، غیرقابل انكار می باشد. بر همین اساس برای كاوشی نیكو پیرامون مشورت ابتدا باید فلسفه هم اندیشی و مشورت را دانست تا انگیزه مشورت ایجاد گردد و گامی اساسی و محكم در جهت توسعه و نهادینه سازی آن برداشت.
نگارنده بر آن است تا دراین كتاب در حد امكان به بررسی و تبیین مهمترین عناوین مشورت از نظر اسلام بپردازد. امید است این اثر ناچیز حركتی در راستای اشاعه فرهنگ زیبای مشورت باشد.
در پایان از خوانندگان معزز انتظار می رود از نظرات ارزشمند، پیشنهادها و انتقادهای سازنده خود ما را بهره مند سازند.
